22 października 2024 r. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej ogłosił ważny wyrok (C-652/22 Kolin Inşaat) dotyczący udziału w postępowaniach o udzielenie zamówień publicznych w UE wykonawców z państw trzecich (nie będących członkami UE i nie objętych umową GPA ani innymi umowami o równym traktowaniu na rynku zamówień publicznych).

Przed przejściem do omówienia ww. wyroku warto przypomnieć, że zgodnie z art. 45 ust. 1 dyrektywy 2014/25/UE „W procedurze otwartej każdy zainteresowany wykonawca może złożyć ofertę w odpowiedzi na zaproszenie do ubiegania się o zamówienie”, a zgodnie z art. 36 ust. 1 dyrektywy 2014/25/UE: „Podmioty zamawiające zapewniają równe i niedyskryminacyjne traktowanie wykonawców (…)”. Jednocześnie art. 43 ww. dyrektywy wskazuje, że w zakresie objętym GPA (międzynarodowa umowa zapewniająca m.in. równe traktowanie w dziedzinie zamówień publicznych) a także innymi umowami międzynarodowymi, którymi związana jest Unia, podmioty zamawiające przyznają robotom budowlanym, dostawom, usługom i wykonawcom z państw ich sygnatariuszy traktowanie nie mniej korzystne niż traktowanie przyznane robotom budowlanym, dostawom, usługom i wykonawcom z Unii.

Zdaniem TSUE z ww. przepisów wynika, że wykonawcom z państw trzecich, które nie zawarły z Unią umowy gwarantującej równy i wzajemny dostęp do zamówień publicznych nie przysługuje prawo do „nie mniej korzystnego traktowania” w postępowaniach zamówieniowych. Oznacza to, że zamawiający może uregulować w dokumentach zamówienia odmienne warunki traktowania tych wykonawców. 

Zatem to zamawiający w dokumentach zamówienia mają określać zasady i warunki udziału wykonawców z państw trzecich w postępowaniu. Warunki te mają odzwierciedlać obiektywną różnicę między sytuacją prawną tych wykonawców a sytuacją prawną wykonawców z UE oraz z państw objętych umowami z Unią (zasada proporcjonalności). Reguły te powinny być również jasno określone i przestrzegane w toku postępowania (zasada przejrzystości) stąd postanowienia dokumentów zamówienia w tym zakresie powinny być rzetelnie przygotowane. 

Co istotne, zdaniem organu właściwego do wydawania ostatecznej i wiążącej wykładni prawa unijnego zasady i warunki udziału wykonawców z państw trzecich (nie objętych umowami z UE) w postępowaniu zamówieniowym mogą obejmować postanowienie o braku możliwości ich udziału w procedurze. Jak bowiem stwierdził Trybunał, przyznane w art. 45 ust. 1 dyrektywy „każdemu zainteresowanemu wykonawcy” uprawnienie do złożenia oferty nie obejmuje wykonawców z państw trzecich, które nie zawarły umowy międzynarodowej z Unią. 

Wyrok zapadł na gruncie dyrektywy sektorowej (2014/25/UE) niemniej z uwagi na analogiczne regulacje wnioski z niego płynące mają zastosowanie także do postępowań klasycznych (objętych dyrektywą 2014/24/UE).

Wyrok nie powinien być zaskoczeniem – jest konsekwencją tezy, wedle której UE potrzebuje proaktywnego podejścia, aby wzmocnić swoją konkurencyjność oraz faktu, że zamówienia publiczne odpowiadają za około 14 % unijnego PKB.

Już w Komunikacie Komisji pt. „Wytyczne dotyczące udziału oferentów z państw trzecich w unijnym rynku zamówień publicznych oraz wprowadzania na ten rynek towarów z państw trzecich” (2019/C 271/02) wskazywano na potrzebę ochrony interesów UE w obliczu nieuczciwych praktyk państw trzecich, które nie zawsze podlegają normom środowiskowym, społecznym, pracy, czy w zakresie pomocy publicznej, równoważnym normom unijnym, a zatem mają odmienne warunki działania. Wskazano tam wyraźnie, że: „wykonawcy z państw trzecich, którzy nie zawarli żadnej umowy przewidującej otwarcie unijnego rynku zamówień publicznych lub których towary, usługi i roboty budowlane nie są objęte taką umową, nie mają zapewnionego udziału w procedurach udzielania zamówień publicznych w UE i mogą zostać z nich wykluczeni”. O wzmacnianiu unijnego rynku również przez zamówienia publiczne pisał też w swym raporcie były szef EBC Mario Draghi.

Wykaz państw objętych Porozumieniem w sprawie zamówień rządowych -GPA (zawartym w ramach Światowej Organizacji Handlu – WTO) znajduje się tu:

https://www.wto.org/english/tratop_e/gproc_e/memobs_e.htm

Porozumienie to obejmuje np. USA czy Ukrainę ale nie obejmuje np. Turcji czy Chin.

Przy ustalaniu, czy w stosunku do wykonawcy z danego kraju istnieje obowiązek równego traktowania należy brać pod uwagę też inne umowy międzynarodowe, w tym w szczególności szereg unijnych umów o wolnym handlu (FTA) obejmujące postanowienia dotyczące rynku zamówień publicznych.

Należy też pamiętać, że GPA oraz umowy FTA nie mają automatycznego zastosowania do wszystkich zamówień stron tych umów, a zawierają szczegółowe postanowienia dotyczące zakresu zastosowania i dopiero na ich postawie zamawiający może ustalić, czy wykonawca ma równy dostęp do zamówienia.

Co istotne, zasada braku obowiązku równego traktowania wykonawców z państw trzecich (nieobjętych umowami o równym traktowaniu) nie obejmuje przedsiębiorstw mających siedzibę na terytorium Unii, ale powiązanych z przedsiębiorstwami z takich państw trzecich, a więc np. sytuacji, gdy ofertę złoży zarejestrowana w kraju UE spółka – córka firmy z państwa trzeciego. Tu możliwe jest jedynie przyjęcie przez Radę UE aktu wykonawczego w celu zawieszenia lub ograniczenia udzielania zamówień takiemu podmiotowi przez określony czas (por. art. 86 ust. 5 dyrektywy 2014/25/UE). Należy też pamiętać, że w zamówieniach sektorowych obowiązuje zasada, wedle której zamawiający mogą odrzucać oferty dotyczące zamówień na dostawy, jeżeli ponad 50 % całkowitej wartości produktów objętych ofertą pochodzi z państw trzecich (nieobjętych umowami o równym traktowaniu) (por. art. 85 dyrektywy 2014/25/UE).

Oznacza to, że omawiany wyrok Trybunału (C-652/22 Kolin Inşaat), choć niezwykle istotny, ma marginalne znaczenie z punktu widzenia rynku zamówień publicznych w Polsce w tym znaczeniu, że dotyczy bardzo nielicznych zamówień.

Jak wynika z ostatniego Sprawozdania Prezesa UZP z funkcjonowania systemu zamówień publicznych (https://www.gov.pl/web/uzp/sprawozdanie-prezesa-uzp-z-funkcjonowania-systemu-zamowien-publicznych-w-2023-roku) w 2023 roku podmiotom zagranicznym udzielono zamówień w około 2,36% postępowań (w 2022 roku – 2,14%). Wartość zamówień udzielonych podmiotom zagranicznym wyniosła około 6% ogólnej wartości zamówień unijnych (w 2022 roku – 12%). Niemniej, byli to przede wszystkim wykonawcy z Unii (najwięcej z Hiszpanii, Francji, Węgier, Niemiec i Czech).

Jak wskazał UZP w ww. sprawozdaniu, od lat zamówienia udzielane podmiotom zagranicznym dotyczą podobnych przedmiotów zamówienia, tj.: 

– dostawy – przede wszystkim sprzętu medycznego, lekarstw i odczynników, urządzeń optycznych i precyzyjnych, sprzętu laboratoryjnego, sprzętu górniczego, autobusów, tramwajów i pojazdów specjalistycznych oraz części do nich, prawa licencyjne do oprogramowania;

– usługi – remonty sprzętu górniczego i wydobywczego, dostęp do baz danych, nadzór inwestorski, przygotowywanie dokumentacji projektowej, usługi ubezpieczeniowe i szkolenia specjalistyczne; 

– roboty budowlane – budowa oraz remont dróg i autostrad, linii kolejowych, budowa lub przebudowa budynków, w tym budowa obiektów infrastruktury energetycznej.

Jeżeli chodzi o (nieliczne) zamówienia udzielone podmiotom spoza UE, z krajów nie objętych GPA*, to otrzymały je przedsiębiorstwa z następujących krajów:

Albania (1)

Chile (2)

Chiny (2, ale o wartości blisko 1,5 mld)

Gruzja (1)

Indie (2)

Meksyk (1)

Turcja (2, ale o wartości blisko 0,5 mld)

(*nie dokonywałam weryfikacji, czy i które z tych krajów są objęte innymi umowami o równym traktowaniu).

Nie bagatelizuję znaczenia omawianego wyroku TSUE, uważam, że jest ważny i potrzebny. Niemniej, jak wynika z ww. danych, pojawiające się stwierdzenia o rewolucji na rynku zamówień publicznych są przesadzone – w praktyce polskiego rynku zamówień publicznych orzeczenie TSUE w sprawie C-652/22 Kolin Inşaat może stanowić przełom, ale w nielicznych zamówieniach w ww. branżach.

REDAGOWANIE UMÓW CYWILNOPRAWNYCH

Na szkoleniu dowiesz się jak redagować umowy cywilnoprawne, w tym umowy w sprawie zamówienia publicznego, by zapewnić ich bezpieczną realizację oraz jak interpretować poszczególne zapisy umowne.

Organizator: DPZP Kancelaria Adwokacka Anita Elżanowska

Termin: 12-13 grudnia 2023 roku

Miejsce: Hotel Borowina *** 

ul. Gruntowa 4, Borowina, 05-520 Konstancin – Jeziorna, dojazd od ul. Topolowej.

Doba hotelowa rozpoczyna się o godz. 14:00, a kończy o godz. 12:00.

Harmonogram:

12 grudnia:

10-10.30. – rejestracja uczestników, serwis kawowy

10.30. – 15.00. – szkolenie (przerwy w miarę potrzeb, serwis kawowy ciągły) 

15.00.-16.00. – obiad

19.00. – 23.00. – kolacja 

13 grudnia:

8.00. -10.00. – śniadanie

10.00. -12.00. – szkolenie

12.15. – obiad i wyjazd 

Program szkolenia:

1. Komparycja umowy – właściwe oznaczenie stron oraz osób je reprezentujących w tym pełnomocników.
2. Precyzyjne opisanie przedmiotu umowy jako podstawowy element zapewniający jej należyte wykonanie – na przykładzie następujących umów: sprzedaży, zlecenia, o dzieło i o roboty budowlane.
3. Data wejścia w życie umowy.
4. Termin realizacji umowy.
5. Obowiązki stron umowy – wykonawcy i zamawiającego.
6. Terminy oraz zasady płatności.
7. Obowiązkowe i fakultatywne elementy umowy ws. zamówień publicznych (zabezpieczenie należytego wykonania umowy, kary umowne, określenie dopuszczalnych przypadków zmian w umowie.).
8. Podwykonawcy – zasady ich udziału w realizacji przedmiotu umowy. 
9. Kara umowna za opóźnienie, a kara umowna za zwłokę – przypadki stosowania oraz różnice.
10. Rękojmia i gwarancja – tryb oraz zasady dochodzenia. 
11. Klauzule abuzywne w umowach. 
12. Przypadki i skutki nieprawidłowej realizacji umowy przez wykonawcę – odstąpienie od umowy, rozwiązanie umowy bez wypowiedzenia, rozwiązanie umowy za wypowiedzeniem, wygaśnięcie umowy.
13. Odbiory w umowie – odbiór jednorazowy końcowy, odbiory częściowe, odbiór po okresie rękojmi i gwarancji.
14. Klauzule społeczne w umowach.
15. Zmiany w umowach – różnice w zakresie umów ws. zamówień publicznych i umów ws. tzw. zamówień niepublicznych – data wejścia w życie aneksu.
16. Najczęściej popełniane błędy w umowach cywilnoprawnych. 
17. Spory stron umów, ze szczególnym uwzględnieniem miarkowania kar umownych.
18. Skutki uchwalenia ustawy z dnia 19 lipca 2019 r. o zapewnieniu dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami.

Materiały szkoleniowe w wersji elektronicznej zostaną przekazane Uczestnikom przed szkoleniem (do samodzielnego wydruku przez Uczestników)

Trener: 

Radca prawny posiadający ponad 20 lat doświadczenia zawodowego.

Specjalizuje się w prawie cywilnym (procesowym oraz materialnym), prawie administracyjnym (procesowym i materialnym) oraz prawie pracy. 

W ramach obsługi prawnej opiniuje szereg umów zawieranych w trybie zamówień publicznych, jak również zawieranych poza tym trybem oraz późniejszych zmian do tych umów (aneksów).

Reprezentuje strony w postępowaniach przed sądami powszechnymi, w tym w sporach na tle umów.  

Doświadczony trener – przeprowadził szereg szkoleń z zakresu praktycznych aspektów stosowania prawa, w tym w zakresie prawa cywilnego oraz zawierania i wykonywania umów cywilno-prawnych.

Cena:

Cena: 1.000,00 PLN netto tj. 1.230,00 PLN brutto (1 osoba)

Cena obejmuje zakwaterowanie (pokoje 2-osobowe) oraz wyżywienie (zgodnie z harmonogramem), parking, szkolenie oraz materiały szkoleniowe w wersji elektronicznej.

Zgłoszenia:

Podmioty zainteresowane prosimy o kontakt na adres: dpzp@dpzp.pl (w odpowiedzi na Państwa wiadomość prześlemy formularz zgłoszenia na szkolenie).

Zgłoszenia należy przesyłać do dnia 6.12. do godziny 12.00.

Termin płatności: do 8.12.2023 roku.

Uczestnik zgłoszony do udziału w Szkoleniu może zrezygnować z uczestnictwa w Szkoleniu nie później niż na 7 dni przed planowanym terminem Szkolenia. Rezygnacja Uczestnika 
z udziału w Szkoleniu powinna być dokonana w formie elektronicznej na adres mailowy: dpzp@dpzp.pl

Gdy Organizator otrzyma od Uczestnika oświadczenie o rezygnacji do 
7 dnia przed rozpoczęciem Szkolenia, Organizator zwróci Zgłaszającemu wpłaconą kwotę, pod warunkiem wcześniejszego otrzymania wpłaty za udział.

Jeżeli Organizator otrzyma od Uczestnika oświadczenie o rezygnacji 
w okresie krótszym niż 7 dni przed planowanym terminem Szkolenia, Organizator ma prawo zatrzymać całą otrzymaną wpłatę. Gdy opłata nie została jeszcze dokonana, Zgłaszający jest zobowiązany do uiszczenia opłaty podanej przez Organizatora, na wskazany numer konta.

Zmiana Uczestnika szkolenia przez Zgłaszającego jest nieodpłatna. 

Szkolenie odbędzie się przy minimalnej liczbie uczestników – 40 osób.

Liczba miejsc ograniczona.

Informacje zawarte na niniejszej stronie internetowej nie stanowią oferty w rozumieniu art. 66 §1 KC, a jedynie zaproszenie do zawarcia umowy.

Polecam nowoczesne, kompleksowe szkolenie z nowej ustawy.

Serdecznie polecamy: „Leksykon zamówień publicznych” wyd. Wolters Kluwer Polska

Publikacja zawiera opis 309 najważniejszych pojęć z zakresu prawa zamówień publicznych i innych dziedzin związanych z zamówieniami. Część z nich zostało opracowane przez ekspertów z DPZP. Dziękujemy do zaproszenie do współpracy dr hab Włodzimierzowi Dzierżanowskiemu i zamieszczamy pełną listę autorów:

Miłosz Bugiel
Karol Bielski
Andrzej Czerniak
Magdalena Bielikow – Kucharska
Anita Elżanowska
Andrzela Gawrońska-Baran
Wojciech Kuć
Marta Kittel
Rafał Kittel
Dominika Jura
Ewaryst Kowalczyk
Monika Kowalczyk
Bartosz Kotowicz
Łukasz Jaźwiński
Jaroslaw Jerzykowski
Arkadiusz Matusiak
Joanna Marczewska
Łukasz Nosarzewski
Piotr Sokołowski
Przemysław Szustakiewicz 
Małgorzata Stachowiak
Arkadiusz Saternus
Małgorzata Sieradzka 
Małgorzata Stręciwilk
Julita Szataniak
Bernadetta Tarnowska
Anetta Zakrzewska
Paweł Złamańczuk

Zapraszamy do lektury pierwszej części artykułu pt. „Stosowanie prawa opcji na gruncie nowego Prawa zamówień publicznych” (aut. Anita Elżanowska), który ukazał się we wrześniowym numerze miesięcznika „Zamówienia Publiczne. Doradca.”

Nowelizacja specustawy o COVID-19, odnosząca się m.in. do kwestii zamówień publicznych, została już uchwalona, podpisana i opublikowana w dzienniku ustaw.

Z tekstem ustawy zapoznasz się tu:

http://dziennikustaw.gov.pl/DU/2020/568

Najważniejsze rozwiązania z punktu widzenia rynku zamówień publicznych omówił UZP w niniejszym artykule:

https://www.uzp.gov.pl/strona-glowna/slider-aktualnosci/nowelizacja-tzw.-ustawy-o-covid-19/nowelizacja-tzw.-ustawy-o-covid-19

Projekt ustawy o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw zawiera art. 15r, dotyczący wpływu epidemii na realizowane umowy o zamówienie publiczne.

Art. 15r ma wejść w życie w dniu następującym po dniu ogłoszenia ustawy. Treść projektowanego przepisu znajdziesz TUTAJ: